Bạn vừa lau dọn gian bếp và chợt khựng lại khi thấy vài đốm nâu li ti xuất hiện trên chiếc chậu rửa Inox 304 sáng bóng. Nhưng chẳng phải bạn được nghe quảng cáo rằng: "Inox 304 không phải là chống gỉ tuyệt đối sao? Liệu có phải mình đã mua phải hàng kém chất lượng?". Điều này khiến không ít người hoang mang, thậm chí nghĩ mình mua phải hàng giả. Vậy sự thật là gì? Liệu inox 304 có thực sự "bất bại" như chúng ta vẫn nghĩ?
Vậy hãy cùng Nobili - Nobinox giải mã hiện tượng tại sao chậu rửa bát inox 304 vẫn có thể bị han gỉ và tìm hiểu sự thật vì sao ngay cả loại inox tốt nhất cũng có thể bị han gỉ.
1. Inox 304 là gì? Đặc điểm nổi bật
Hiểu đúng về vật liệu sẽ giúp bạn sử dụng và bảo quản sản phẩm một cách thông minh, giữ cho chúng luôn bền đẹp như mới.
Inox 304 (hay còn gọi là thép không gỉ ) là hợp kim chứa 18% crom và 8% niken trở lên, cùng với sắt và một số nguyên tố khác. Đây là loại inox phổ biến nhất trong sản xuất đồ gia dụng, đặc biệt là chậu rửa bát.
- Crom (từ 18% trở lên): Đây là thành phần tạo nên khả năng chống gỉ. Khi tiếp xúc với không khí, Crom sẽ phản ứng với oxy để tạo ra một lớp màng mỏng vô hình, cực kỳ bền chắc gọi là Crom Oxit. Lớp màng này hoạt động như một lớp áo giáp bao bọc toàn bộ bề mặt, ngăn không cho oxy và nước tiếp xúc với lớp thép bên trong, từ đó ngăn chặn quá trình oxy hóa (han gỉ).
- Niken (từ 8% trở lên): Niken giúp ổn định và tăng cường sức mạnh cho lớp màng Crom Oxit, đồng thời mang lại độ sáng bóng, dẻo dai và khả năng chống ăn mòn tốt hơn cho vật liệu.
Chính nhờ lớp màng Crom Oxit này mà Inox 304 nổi tiếng với khả năng chống gỉ và ăn mòn vượt trội. Khi bị trầy xước nhẹ, lớp màng có khả năng tự phục hồi.
Tuy nhiên, chính vì quá tin tưởng vào khả năng chống gỉ này mà nhiều người sử dụng và bảo quản không đúng cách, dẫn đến tình trạng han gỉ không mong muốn.
Một số ưu điểm vượt trội của inox 304:
- Khả năng chống ăn mòn tuyệt vời trong điều kiện thông thường
- Độ bền cơ học cao, chịu va đập tốt
- An toàn tuyệt đối với thực phẩm
- Dễ vệ sinh, không bám vi khuẩn
- Giữ được độ sáng bóng lâu dài
2. Nguyên nhân khiến inox 304 vẫn bị han gỉ
Inox 304 có khả năng chống gỉ, chứ không phải là miễn nhiễm với gỉ. Lớp màng Crom Oxit tuy bền bỉ nhưng vẫn có thể bị tổn thương hoặc phá hủy bởi các tác nhân bên ngoài.
2.1 Tác động của hóa chất và chất tẩy rửa mạnh
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Việc sử dụng các dung dịch có tính ăn mòn cao sẽ trực tiếp phá hủy lớp màng bảo vệ Crom Oxit.
- Các loại hóa chất cần tránh: Nước tẩy rửa bồn cầu, dung dịch thông cống, các chất tẩy rỉ sét có chứa axit mạnh (như axit clohydric), hoặc thậm chí là nước tẩy Javel đậm đặc.
- Ngay cả với nước rửa chén thông thường, nếu để đọng lâu trên bề mặt cũng có thể gây hại. Đặc biệt là các loại có chứa muối (sodium chloride) - chất này đặc biệt có hại với inox khi ở nồng độ cao và thời gian tiếp xúc lâu.
Dấu hiệu nhận biết:
- Vết ố màu vàng nâu xuất hiện sau khi dùng chất tẩy
- Bề mặt mất độ bóng, xỉn màu
- Xuất hiện các vết ăn mòn dạng lỗ nhỏ (pitting corrosion)
2.2 Nước cứng hoặc môi trường ẩm ướt lâu ngày
- Nước cứng: Là nước chứa nhiều khoáng chất như canxi, magie có thể để lại cặn bám trên bề mặt inox. Ban đầu chỉ là lớp váng trắng mờ, nhưng lâu dần tạo môi trường thuận lợi cho quá trình oxy hóa cục bộ.
Ở những khu vực có nước nhiễm phèn hoặc nước có độ pH thấp (acid), kết hợp với hàm lượng sắt cao trong nước, sẽ tạo điều kiện lý tưởng cho phản ứng điện hóa gây gỉ. Chậu inox 304 trong môi trường này có thể xuất hiện đốm gỉ chỉ sau 1-2 năm sử dụng.
- Độ ẩm cao kéo dài: Đây cũng là vấn đề nghiêm trọng. Thói quen để chậu ướt sau khi rửa, không lau khô tạo điều kiện cho nước đọng lại, đặc biệt ở các góc khuất, rãnh chậu. Những giọt nước này dần dần sẽ tạo ra các điểm gỉ cục bộ.
2.3 Cặn thực phẩm và dầu mỡ
- Thực phẩm thối rữa là nguyên nhân gây gỉ mà nhiều người không ngờ tới. Khi thức ăn phân hủy, chúng tạo ra acid hữu cơ và các hợp chất lưu huỳnh. Những chất này tấn công trực tiếp vào lớp màng bảo vệ của inox. Đặc biệt nguy hiểm là thức ăn chứa muối - khi kết hợp với độ ẩm, muối tạo thành dung dịch điện ly mạnh, thúc đẩy quá trình ăn mòn điện hóa.
- Dầu mỡ tuy không trực tiếp gây gỉ nhưng tạo lớp màng bám chặt, giữ ẩm và các chất ăn mòn khác trên bề mặt. Theo thời gian, dưới lớp dầu mỡ này, inox bắt đầu bị tấn công từ từ mà người dùng không nhận ra cho đến khi quá muộn.
2.4 Tiếp xúc với kim loại rỉ sét khác
Đây là một nguyên nhân gây hiểu lầm nhiều nhất. Bề mặt Inox 304 có thể bị "lây" gỉ từ các vật dụng khác.
- Ví dụ điển hình: Bạn để một miếng cọ xoong bằng thép thường, một chiếc hộp sắt đã gỉ, hoặc một con dao rỉ sét trong chậu rửa qua đêm.
- Cơ chế: Các hạt sắt từ vật dụng bị gỉ sẽ bám vào bề mặt inox. Chính những hạt sắt này tiếp tục bị oxy hóa và tạo ra các đốm gỉ, khiến bạn lầm tưởng rằng chính chiếc chậu đang bị gỉ từ trong ra.
2.5 Sản phẩm inox 304 giả hoặc pha tạp
Đây là nguyên nhân phổ biến tại thị trường Việt Nam hiện nay.
- Thị trường tràn lan inox giả, đặc biệt là các sản phẩm giá rẻ bất thường. Inox 201 chỉ chứa 1-2% niken (thay vì 8% như inox 304), khả năng chống gỉ kém hơn rất nhiều. Trong điều kiện khí hậu ẩm ướt của Việt Nam, inox 201 có thể bắt đầu gỉ chỉ sau 6-12 tháng.
- Còn tệ hơn là những sản phẩm pha tạp - trộn lẫn phế liệu, kim loại kém chất lượng. Bề ngoài trông sáng bóng nhưng chỉ sau thời gian ngắn sử dụng đã bị han gỉ.
3. Cách nhận biết Inox 304 thật giả
Đối với người tiêu dùng thông thường, việc nhận biết có thể khó khăn, nhưng bạn có thể dựa vào một vài mẹo sau:
- Test nam châm: Inox 304 có tính từ tính rất yếu hoặc không có. Nếu nam châm hút chặt, đó chắc chắn không phải inox 304. Tuy nhiên, một số inox giả cũng không nhiễm từ nên cần kết hợp các cách khác.
- Nhỏ nước muối: Pha nước muối đậm đặc (30%), nhỏ lên bề mặt inox và để qua đêm. Inox 304 thật sẽ không có phản ứng gì, trong khi inox kém chất lượng sẽ xuất hiện vết ố hoặc gỉ nhẹ.
- Quan sát màu sắc: Inox 304 có màu trắng bạc, sáng tự nhiên. Inox giả thường có màu trắng lạnh, đôi khi hơi xanh hoặc vàng nhạt. Khi mài nhẹ, inox 304 cho tia lửa màu vàng cam, còn inox 201 cho tia lửa trắng.
- Kiểm tra giá và nguồn gốc: Inox 304 có giá cao hơn inox 201 khoảng 30-50%. Nếu thấy sản phẩm quá rẻ so với mặt bằng chung, hãy cẩn thận. Quan trọng nhất, hãy chọn mua từ các thương hiệu uy tín như Nobili - Nobinox, nơi có cam kết rõ ràng về chất liệu, thông số kỹ thuật và chế độ bảo hành dài hạn.
- Dùng dung dịch test chuyên dụng: Các cửa hàng chuyên nghiệp có bán dung dịch test inox. Chỉ cần nhỏ một giọt, quan sát phản ứng màu sắc là biết ngay loại inox.
4. Kết luận
Việc Inox 304 xuất hiện các đốm gỉ không phải lúc nào cũng có nghĩa là sản phẩm kém chất lượng. Phần lớn các trường hợp đến từ việc sử dụng và bảo quản chưa đúng cách, làm tổn thương lớp màng bảo vệ tự nhiên của vật liệu. Bằng cách vệ sinh thường xuyên với các chất tẩy rửa nhẹ, lau khô sau khi sử dụng và tránh tiếp xúc với hóa chất mạnh, bạn hoàn toàn có thể giữ cho các sản phẩm inox của mình luôn sáng bóng và bền đẹp.
